W poprzednim artykule przedstawiliśmy pomysły na karierę z impaktem – pracę zawodową, która pozwala pozytywnie wpłynąć na świat. Szczególną ścieżką rozwoju zawodowego jest praca badawcza oraz naukowa. Czy pracując w laboratorium można przyczynić się do poprawy świata?
Dlaczego warto zostać badaczem?
Dobrego badacza ciężko jest zastąpić
Jedynie 0,1% ludzkiej populacji zajmuje się pracą naukową.[1] Jeden wybitny badacz może popchnąć do przodu całą swoją dziedzinę, a jeśli zajmuje się wyjątkowo istotnym społecznie problemem – wyniki jego badań mogą mieć globalny impakt. Dlatego zajęcie się pracą badawczą może być najbardziej efektywnym sposobem niesienia pomocy – jeśli tylko zajmiesz się odpowiednim problemem i będziesz w tym naprawdę dobry/dobra.
Jeśli sądzisz, że masz szansę znaleźć się w gronie najlepszych badaczy w swojej dziedzinie (np. znajdujesz się w czołówce studentów na swoim kierunku, otrzymujesz stypendium naukowe, opinie Twoich nauczycieli i promotorów są pozytywne) – rozważ karierę akademicką. Dean Simonton, profesor psychologii zajmujący się oceną efektywności pracy naukowej, wspomina, że w większości dyscyplin najlepsze 10% osób odpowiada za około 50% rezultatów ogółem.[2] Twoje odkrycia mogą znacząco przyspieszyć rozwiązanie globalnych problemów.
Niski koszt popularyzacji wiedzy
Jeśli rozpowszechnianie wyników Twoich badań leżeć będzie w interesie społecznym – internet daje niezwykłe możliwości bezpłatnego dzielenia się wiedzą. Możesz publikować wyniki swoich badań w otwartych repozytoriach wiedzy (jak arXiv) czy popularyzować je, prowadząc np. własny podcast lub bloga. Jeśli znajdziesz sponsorów lub sposób na ich monetyzację, możesz dodatkowo pozyskać fundusze na dalsze projekty.Fuwzgl
Spójrz chociażby na przykład Andrew Hubermana – amerykańskiego neurobiologa prowadzącego kanał na YouTube. Jego kanał śledzą prawie 2 miliony użytkowników, ponieważ rozwiązuje on problemy swoich słuchaczy (takie jak bezsenność), wykorzystując wiedzę i doświadczenie zdobyte w pracy akademickiej.
Swoją wiedzę możesz udostępnić szerszej publiczności dzięki współpracy z uznanymi popularyzatorami. Wielu ekspertów występuje na przykład w podcastach 80,000 Hours, gdzie dzielą się wnioskami ze swojej pracy badawczej i pomysłami, jak wykorzystać je w dobrych celach.
Wkład w rozwój nauki
Badania naukowe budują naszą ogólną wiedzę o świecie i są postrzegane jako dobro publiczne[3] (uwzględniając istnienie patentów): nawet jeśli nie dokonasz przełomowych odkryć, wnioski z Twojej pracy mogą być użyteczne dla Twoich współpracowników i/lub następców, przyspieszając postęp naukowy dzięki kumulacji wiedzy.
Pomyśl na przykład, że Twój wkład naukowy pozwoli przyspieszyć globalną dystrybucję szczepionki na malarię – i całkowitą eradykację tej choroby – o jeden rok. Zakładając, że bez szczepionki liczba śmiertelnych ofiar malarii utrzymywałaby się na dzisiejszym poziomie, oznaczałoby to 619 000 uratowanych żyć![4]
Inne sposoby, by pozytywnie wpływać na świat
Rzecznictwo
Uważasz, że ludzie powinni wiedzieć o zagrożeniach związanych z technologią lub wspierać efektywne organizacje walczące z ubóstwem? Jako pracownik naukowy możesz zdobywać wiedzę na ważne społecznie tematy, np. bezpieczeństwa sztucznej inteligencji lub globalnego zdrowia, a następnie przekonywać innych do podjęcia pożądanych działań.
Na przykład, Peter Singer zasłynął nie tylko jako profesor akademicki, lecz wcześniej jeszcze jako autor Wyzwolenia zwierząt – jednej z najchętniej czytanych książek napisanych przez filozofa. Zawarte w niej idee zapoczątkowały współczesny ruch praw zwierząt. Co więcej, prace Singera dotyczące moralnego obowiązku wspierania najuboższych były inspiracją dla takich inicjatyw, jak Giving What We Can, tym samym przyczyniając się do przekazania ponad 10 mln dolarów na rzecz efektywnych organizacji.[5]
Uwaga: skieruj swój przekaz do konkretnej grupy odbiorców. Dyrektorzy banków skorzystają z Twojej publikacji nt. polityki monetarnej państwa, natomiast samotni renciści – niekoniecznie. Jeżeli chcesz pisać dla specjalistów, możesz korzystać z żargonu, używać abstrakcyjnych porównań itp.; jeśli bardziej interesuje Cię popularyzacja wiedzy (np. odnośnie chowu klatkowego w Polsce) skoncentruj się na jasnym przekazie, m.in. prostym słownictwie i obrazowych porównaniach.
W przeciwnym przypadku zostaniesz niezrozumiany, a Twoja praca nie odniesie oczekiwanego efektu. Na nikogo nie wpłyniesz, lub – co gorsze – Twój przekaz zostanie przeinaczony (“Naukowiec twierdzi, że AI doprowadzi do zagłady ludzkości”), wywołując zamieszanie w sferze publicznej.
Doradztwo: dla rządu, firm, NGO…
Punkt drugi łączy się pośrednio z pierwszym. W tym przypadku nie tylko tworzysz z myślą o określonych odbiorcach, ale również bezpośrednio udzielasz porad, np. podczas spotkań. Politycy czy kadry zarządzające często współpracują ze światem nauki, aby podejmować jak najlepsze decyzje.
Zarządzanie badaniami
Możesz również zainteresować się zarządzaniem prowadzeniem badań (research management). Jako kierownik projektów odpowiadać będziesz za kwestie organizacyjne i administracyjne, pozwalając naukowcom w pełni skoncentrować się na prowadzonych badaniach. To dobra opcja, jeśli chcesz wesprzeć utalentowanych badaczy oraz cenisz sobie kontakt z ludźmi.
Praca na uczelni, czy gdzieś indziej?
Jeśli chcesz prowadzić prace badawcze, uczelnia jest tylko jedną z dostępnych możliwości. Działalność naukową prowadzą też m.in. instytuty badawcze, które nie zajmują się nauczaniem. Przykładem organizacji tworzonej przez sieć takich instytutów jest Polska Akademia Nauk (PAN), która prowadzi również własną szkołę doktorską.
Sektor prywatny również potrzebuje pracowników: koncerny farmaceutyczne prowadzą na przykład badania w zakresie biomedycyny. Także firmy informatyczne, jak Google czy Microsoft, inwestują wielkie sumy w projekty badawcze.
Zajmujesz się naukami społecznymi? Znajdziesz zatrudnienie np. w think-tanku, mając przy okazji szansę realnie wpłynąć na lokalną lub światową politykę.Każde z wymienionych wyżej środowisk oferuje inne warunki pracy i możliwości. Oto ogólne porównanie wad i zalet pracy badawczej w sektorze akademickim oraz prywatnym:
Jak wybrać kierunek studiów
Decydując się na studia warto rozważyć następujące kwestie:
Możliwości i perspektywy
Studia nie muszą determinować Twojej przyszłej specjalizacji, pozwalają jednak zdobyć niezbędną wiedzę i umiejętności pod okiem doświadczonych mentorów. Ukończenie odpowiedniego kierunku (bądź wybranych przedmiotów) może być dodatkowo wymogiem w rekrutacji na studia wyższego stopnia. Wybierając kierunek studiów pomyśl więc, jakie przedmioty, dostępne obieralne kursy czy możliwe specjalizacje mogą być dla Ciebie przepustką do dalszego rozwoju naukowego.
Zwłaszcza na początkowych stopniach edukacji warto zadbać o pewną elastyczność, która w razie zmiany planów pozwoli Ci łatwo zmienić kierunek bądź specjalizację. Warto zdobywać umiejętności uniwersalne, potrzebne w szerokim wachlarzu dziedzin naukowych. Przykładowo, znajomość matematyki, statystyki czy umiejętność programowania są przydatne – i coraz częściej niezbędne – w niemal w każdej dziedzinie badań, nie tylko w naukach ścisłych.
Ważniejsze od programu studiów bywają jednak czasami zdobyte na nich znajomości i oferowane możliwości rozwoju. Doświadczenie zdobyte w kołach naukowych, mentoring doświadczonego profesora lub możliwość współpracy z prestiżowym zespołem naukowym bywają znacznie cenniejsze, niż uzyskany tytuł zawodowy. Dlatego zwróć uwagę, jakie koła naukowe i zespoły badawcze działają na Twoim przyszłym wydziale, jakie praktyki możesz odbyć w ramach studiów i jakie inne możliwości otwiera przed Tobą nauka na tej uczelni.
Ważne problemy badawcze
Jeśli do pracy badawczej motywuje Cię chęć efektywnej pomocy i zmiana świata na lepsze, zapoznaj się z najważniejszymi globalnymi wyzwaniami, jakie są nam obecnie znane. Stawienie im czoła wymaga nierzadko intensywnych badań naukowych, nowych technologii lub zmiany obecnych paradygmatów.
Pracę nad nimi możesz zacząć już na etapie studiów i poświęcić im temat swojej pracy magisterskiej lub doktorskiej. Szczegółowa lista zalecanych kierunków badań organizacji Effective Thesis może zasugerować Ci, jakie kierunki studiów będą pomocne w ich realizacji. Każdy artykuł na liście zawiera związane z danym tematem problemy badawcze oraz propozycje prac dyplomowych.
Wybitnych specjalistów potrzebujemy na przykład w badaniach biomedycznych, badaniach nad bezpieczeństwem sztucznej inteligencji oraz nad biozagrożeniami, a nawet w filozofii. Ważnym obszarem pozostają również dalsze badania dotyczące światowych priorytetów.
Osobiste preferencje
Aby Twój wkład w rozwój nauki był wartościowy, potrzebujesz solidnej wiedzy i motywacji do pracy w swojej dziedzinie. Ciężko jest to osiągnąć, jeśli przedmiot Twoich badań Cię nie interesuje. Wybierając kierunek pomyśl więc, czy zainteresuje Cię on na tyle, byś chciał / chciała zgłębiać tę wiedzę samodzielnie.
Zastanów się także nad swoimi mocnymi stronami i tym, czy posiadasz zdolności lub predyspozycje do studiowania określonych kierunków. Jeśli miałeś / miałaś już okazję studiować, pomyśl: jakie przedmioty szczególnie Ci się podobały i czy byłeś / byłaś wśród najlepszych studentów na swoim roku? Czy te przedmioty mają ze sobą coś wspólnego (np. wymagają znajomości statystyki)? To może być dobra wskazówka, jakiego rodzaju badania sprawią Ci satysfakcję i szansę na ponadprzeciętne rezultaty.
Elastyczność zawodowa
Jeśli nie masz jeszcze pewności, czy praca badawcza jest dla Ciebie najlepszą ścieżką kariery – zadbaj o swój kapitał zawodowy, by w razie potrzeby łatwo zdobyć pracę w innym sektorze.
Jakie kierunki studiów będą przydatne na rynku pracy? W dużej mierze – kierunki wymagające zdolności matematycznych oraz abstrakcyjnego myślenia, takie jak ekonomia, matematyka stosowana czy informatyka.[14]
Podejście analityczne wymagane w naukach ilościowych oraz umiejętność pracy z tzw. big data są pożądane na rynku pracy, posiadając je nie będziesz więc zapewne mieć problemu ze zmianą planów zawodowych.
Nauki humanistyczne, takie jak filozofia, socjologia lub psychologia, również mogą być dobrym wyborem – chociaż po odejściu z uczelni ciężej może być o pracę w zawodzie. Wykorzystaj czas studiów do szlifowania umiejętności miękkich, zdolności krytycznego myślenia czy skutecznej komunikacji.Przydadzą Ci się one zarówno w pracy naukowej, jak i w innych zawodach, takich jak marketing czy dziennikarstwo.
Wiedzę i zdolności zdobyte na kierunkach humanistycznych możesz wykorzystać także w rzecznictwie, na przykład planując skuteczne kampanie informacyjne lub strategię komunikacji dla efektywnych organizacji dobroczynnych. Praca w zawodach związanych z szeroko pojętą komunikacją może okazać się zresztą szczególnie wpływowa.
Jakie badania prowadzić na początku swojej kariery?
Na wczesnym etapie kariery liczy się przede wszystkim rozwój własnych umiejętności oraz wypracowanie renomy w środowisku naukowym. Przywiązuj mniejszą wagę do kierunku prowadzonych badań, a większą – do mentorów, których możesz znaleźć w swoim zespole. Staraj się też o dobre przyjęcie Twoich publikacji przez środowisko akademickie.[15]
Ważne obszary badawcze
Na stronie 80,000 Hours możesz znaleźć aktualizowaną listę globalnych priorytetów: ważnych, często zaniedbanych problemów o kluczowym znaczeniu dla świata (ludzi i zwierząt), których rozwiązanie znajduje się w zasięgu naszych możliwości. Każdy z problemów jest szczegółowo opisany, także pod kątem zawodowym. Znajdziesz tam między innymi zapobieganie globalnym konfliktom zbrojnym czy zagrożeniom związanym z rozwojem sztucznej inteligencji.
Jak wybrać problem badawczy?
Aby wybrać temat badań pod kątem ich spodziewanego impaktu, możemy zastosować kryterium skali problemu (jak wielu osób dotyczy i jak bardzo wpływa na ich życie?), jego zaniedbania (czy brakuje zasobów lub rąk do pracy nad nim?) oraz szans na jego rozwiązanie (jeśli możemy małym nakładem czasu i pracy pomóc znacznej liczbie potrzebujących – warto zrobić to w pierwszej kolejności). Ważnym aspektem są także Twoje kompetencje oraz motywacje (czy masz motywację i umiejętności odpowiednie do pracy nad tym zagadnieniem?).[16]
Jeśli zależy Ci na efektywności badań, wybierz zatem mało popularny temat, gdzie każdy postęp będzie znaczącym krokiem naprzód i pomoże rozwiązać problem dotyczący wielkiej liczby ludzi bądź innych istot.
Pomocna w wyborze może być lista proponowanych problemów badawczych przygotowana przez 80,000 Hours, z podziałem na dziedziny naukowe, a także lista proponowanych tematów prac dyplomowych autorstwa Effective Thesis. Są to tematy badań, które mogą realnie przysłużyć się światu.
Zadawaj ważne pytania
Zdefiniowanie problemu badawczego to dopiero połowa sukcesu. Jeśli chcesz, by Twoja praca wywarła jak największy wpływ na świat – upewnij się, że wnioski z Twoich badań będą miały praktyczne zastosowanie. Badanie zaprezentowane niżej mogło być przeprowadzone zgodnie ze sztuką naukową, trudno natomiast stwierdzić, że jest społecznie pożyteczne.[17]
Potrzebujesz pomocy z tematem pracy dyplomowej?
Effective Thesis jest organizacją non-profit, która zapewnia pomoc w wyborze tematu pracy badawczej (zwłaszcza dyplomowej), dostępie do materiałów oraz znalezieniu odpowiedniego mentora. Z ich bezpłatnej pomocy możesz skorzystać na dowolnym etapie wyższej edukacji Przydatne mogą okazać się także porady dotyczące kariery oraz praktyki badawczej, które znajdziesz na ich stronie.
Efektywna praca naukowa – podsumowanie
Praca naukowa jest zawodem, który może zapewnić Ci duży impakt społeczny. Jeśli zajmiesz się odpowiednią problematyką, a Twoje wnioski da się zastosować w praktyce – możesz znacząco wpłynąć na życie wielu ludzi lub zwierząt.
Prowadzenie badań naukowych wymaga jednak określonych umiejętności. Wybierz więc taki kierunek badań, w którym wykorzystasz swoje zainteresowania oraz mocne strony, by Twoja praca była jak najlepszej jakości. Ważne dla rozwijania sieci kontaktów, budowaniu renomy w środowisku naukowym czy popularyzacji wyników badań mogą okazać się także umiejętności miękkie.
Jeśli nie masz pewności, jaką dziedziną badań chcesz się zająć – lub czy po studiach w ogóle chcesz poświęcić się karierze badawczej – zadbaj o elastyczność oraz swój kapitał zawodowy. Największe szanse na rynku pracy dadzą Ci studia na kierunkach ścisłych i stosowanych, takich jak informatyka czy ekonometria, warto jednak skupić się na konkretnych umiejętnościach: pracy z dużą ilością danych czy skutecznej komunikacji.
Decydując, jaki globalny problem mają pomóc rozwiązać Twoje badania, kieruj się kryterium skali zjawiska, jego zaniedbania i rozwiązywalności. Wybierz więc problem o globalnym zasięgu, którym zajmuje się wciąż zbyt mało badaczy i który da się względnie łatwo rozwiązać. Formułując problem badawczy zadawaj pytania o praktycznym i istotnym znaczeniu dla społeczeństwa. W razie potrzeby skorzystaj z doradztwa Effective Thesis.
Inne sposoby niesienia pomocy
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak można efektywnie wykorzystać swój czas, zdolności i pieniądze by czynić dobro, zapraszamy do przeczytania pozostałych artykułów z serii “efektywny altruizm w praktyce”:
W przygotowaniu są także kolejne artykuły z tej serii, które ukażą się niebawem .
przypisy i źródła:
[1] https://en.unesco.org/node/252277
[2] https://80000hours.org/career-reviews/academic-research/#a-great-researcher-in-an-important-field-can-make-a-huge-difference
[3] https://www.givingwhatwecan.org/reports/medical-research-1#2-why-focus-on-neglected-tropical-disease-research
[4] Tyle ludzi według WHO zmarło na malarię w 2021 roku (źródło: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/malaria).
[5] https://80000hours.org/career-reviews/academic-research/#1-public-outreach
[6] https://80000hours.org/career-reviews/academic-research/#is-academia-the-best-place-to-do-valuable-research
[7] https://wynagrodzenia.pl/moja-placa/ile-zarabia-Pracownik-naukowy [dostęp: 12.01.2023]
[8] https://www.payscale.com/research/US/Industry=College_or_University/Salary [dostęp: 12.01.2023]
[9] https://www.discoverphds.com/advice/after/lecturer-and-professor-salaries [dostęp: 12.01.2023]
[10] https://wynagrodzenia.pl/moja-placa/ile-zarabia-specjalista-ds-badan-i-rozwoju [dostęp: 12.01.2023]
[11] https://wynagrodzenia.pl/moja-placa/ile-zarabia-lider-laboratorium [dostęp: 12.01.2023]
[12] https://www.indeed.com/career/research-scientist/salaries [dostęp: 12.01.2023]
[13] https://www.reed.co.uk/average-salary/average-researcher-salary [dostęp: 12.01.2023]
[14] https://80000hours.org/career-guide/career-capital/#2-pursue-certain-graduate-studies
[15] https://80000hours.org/articles/research/#what-research-should-you-do-early-career
[16] Szerszy opis tych kryteriów znajdziesz tutaj
[17] https://www.effectivealtruism.org/articles/karolina-sarek-how-to-do-research-that-matters