Powiedzmy to od razu: filantropia nie jest wyłącznie dla ludzi bogatych.
Należysz zapewne do ludzi, którzy chcą zmienić świat na lepsze. Ten ambitny cel możemy osiągnąć wspólnie zbiorowym wysiłkiem, ale każdy z nas może odegrać tu własną, istotną rolę.
Twój czas, pieniądze i kompetencje to cenne zasoby, które mogą przynieść światu wiele dobrego. A będą one tym cenniejsze, im efektywniej je wykorzystasz.
W tym artykule dowiesz się, jaki potencjał tkwi w Twoich osobistych finansach. Zanim jednak przejdziemy do konkretów, ustalmy: czym jest dla nas dobroczynność?
Co to oznacza “zmienić świat na lepsze”?
Co mamy na myśli mówiąc, że chcemy zmienić świat na lepsze? I co rozumiemy przez czynienie dobra? Ponieważ nie są to trywialne pytania, trudno odpowiedzieć na nie jednoznacznie. Nie można jednak skutecznie dążyć do celu, którego nie znamy.
Zagadnienia te leżą u podstaw idei efektywnego altruizmu, chociaż nie narzuca ona żadnej ścisłej definicji. Skupiony wokół niej ruch Efektywnego Altruizmu (EA) stara się zachować otwartość na różne systemy wartości i nie jest filozoficznym monolitem.
W praktyce jednak, w dużym uproszczeniu, ruch EA za cel stawia sobie głównie:
- minimalizację cierpienia (np. bólu, głodu, cierpienia psychicznego), a także
- maksymalizację szczęścia (np. zaspokojenie potrzeb fizycznych i emocjonalnych).
Zauważ, że cele te nie dotyczą jedynie ludzi, lecz także zwierząt i wszystkich istot potencjalnie zdolnych do odczuwania cierpienia lub przyjemności.
Twoja osobista definicja dobra może różnić się od definicji przyjmowanych zazwyczaj w społeczności EA. Ważne jednak, by umieć sprecyzować swój cel, co pozwoli Ci w przyszłości na skuteczne działanie.
Impakt
Zapożyczony z języka angielskiego termin “impakt” określa wymierne skutki naszych działań. Podobnie jak pojęcie dobra, wymyka się się on precyzyjnym definicjom i rozumiany jest różnie w różnorodnych sytuacjach.
Na potrzeby tego przewodnika przyjmiemy ogólną i mocno uproszczoną definicję zaczerpniętą od 80,000 Hours:
“Twój impakt społeczny określony jest przez liczbę istot, których życie uczynisz lepszym oraz to, w jakim stopniu uczynisz je lepszym – w dłuższej perspektywie czasu.”
Filantropia dla każdego
Nawet jeśli nie uważasz się za bogacza, Twoje pieniądze mogą mieć ogromną wartość, jeśli trafią w odpowiednie ręce. Aby zostać filantropem naprawdę nie potrzeba wiele.
Po pierwsze: prawdopodobnie żyjesz zamożniej, niż Ci się wydaje. Kalkulator organizacji Giving What We Can pozwoli Ci sprawdzić, gdzie plasujesz się na światowej skali bogactwa. Pokaże Ci również, co może osiągnąć darowizna wysokości choćby 5% Twojego rocznego budżetu, jeśli przekażesz ją wysoce efektywnym organizacjom charytatywnym.
Po drugie: chociaż większa darowizna może osiągnąć większy impakt, to nawet niewielka kwota może odmienić czyjeś życie.
Przykładowo, już niecałe 15 zł może uchronić dziecko przed utratą wzroku. Tyle kosztuje roczna dawka witaminy A w dystrybucji zapewnionej przez Helen Keller International. Za 25 zł rocznie można uchronić dziecko przed malarią, najbardziej śmiertelną chorobą na świecie, dzięki programowi sezonowej prewencji, jaki prowadzi Malaria Consortium.
Kalkulator impaktu na stronie The Life You Can Save pomoże Ci sprawdzić, co jeszcze osiągnie Twoja darowizna, jeśli trafi do polecanych przez nią organizacji charytatywnych.
Aby uzyskać jak największy impakt, musisz jednak dobrze przemyśleć, które organizacje zacząć wspierać. Pod względem kosztów, niektóre działania bywają bowiem znacznie efektywniejsze od innych. Przykładem może być prewencja AIDS, która za porównywalną cenę ratuje nawet tysiąckrotnie więcej żyć, niż operacyjne leczenie wywołanego nim nowotworu.
Ale jak dokonać wyboru?
Efektywne darowizny – na co je przeznaczyć?
Przede wszystkim rozstrzygnij, które globalne problemy uważasz za najbardziej palące. Większy impakt uzyskać można w walce z dużym, lecz zaniedbanym problemem, gdzie postęp jest łatwo osiągalny. Przykładem może być malaria, której można tanio i łatwo zapobiec, lecz wciąż zabija ponad pół miliona osób rocznie.
Niektóre organizacje sporządziły własne listy problemów wymagających szczególnej uwagi – warto się nimi zainspirować. Spójrz na przykład na te listy sporządzone przez:
Następnie znajdź najlepsze organizacje, które działają w 2 lub 3 najważniejszych według Ciebie obszarach.
Jeśli masz czas, by samodzielnie zebrać potrzebne informacje – możesz poprowadzić własne poszukiwania. Ten artykuł na blogu 80,000 Hours pomoże Ci zaplanować cały proces oraz doradzi, jakie informacje będą kluczowe w ocenie organizacji charytatywnych.
Taka analiza wymaga jednak czasu i bardzo rygorystycznej oceny faktów. Większość darczyńców postąpi lepiej korzystając z pracy, którą wykonały już za nich zaufane organizacje zajmujące się oceną impaktu najbardziej obiecujących inicjatyw dobroczynnych.
Rekomendowane organizacje charytatywne
Poniższe organizacje rekomendują darczyńcom inicjatywy o największym spodziewanym impakcie. Większość z nich prowadzi własne analizy i audyty, skupiając się na organizacjach działających w wąskiej dziedzinie:
- GiveWell (zdrowie publiczne i rozwój),
- The Life You Can Save (walka z ubóstwem, zdrowie publiczne i rozwój),
- Animal Charity Evaluators (dobrostan zwierząt),
- Giving Green (ochrona środowiska),
- Giving What We Can – pochodna rekomendacji innych ewaluatorów.
Poza wspieraniem konkretnych organizacji, możesz także zasilić zarządzane przez ekspertów fundusze celowe, których środki rozdzielane są cyklicznie wedle najlepszych dostępnych analiz:
- Giving Funds – fundusze GiveWell
- Recommended Charity Fund oraz Movement Grants – fundusze Animal Charity Evaluator
- EA Funds – fundusze Centre for Effective Altruism
- Founders Pledge Funds
- CLR Fund – fundusz Center on Long-Term Risk poświęcony długoterminowej redukcji cierpienia
Jeśli wciąż masz wątpliwości, możesz skorzystać z indywidualnej konsultacji oferowanej darczyńcom przez The Life You Can Save.
Deklaracja na przyszłość
Część darczyńców podejmuje publiczne zobowiązanie, by przeznaczać na cele charytatywne określoną część swoich zarobków. Inicjatywy takie, jak Giving Pledge pozwalają im dotrzymać swojego postanowienia, promując przy tym kulturę powszechnej filantropii. Publiczne darowizny dają przykład, inspirując innych darczyńców i tym samym zwiększając swój impakt!
Jeśli posiadasz własny startup, możesz też podjąć zobowiązanie Founders Pledge. Jest to społeczność przedsiębiorców, którzy bardzo strategicznie podchodzą do swoich darowizn i altruistycznych inwestycji. Dołączając do Founders Pledge otrzymujesz dostęp do sieci ekspertów i szytych na miarę rekomendacji, dzięki którym Twoje fundusze mogą osiągnąć jak największy impakt.
Inne sposoby niesienia pomocy
Pieniądze niewątpliwie są siłą napędową wszelkich inicjatyw dobroczynnych. Są potrzebne, by opłacić ludzką pracę, niezbędne materiały i logistykę całego przedsięwzięcia. Są też konieczne dla rozwoju nowych technologii oraz badań, które wskażą nam jak przezwyciężyć nasze problemy – te istniejące i te, które dopiero na nas czekają.
Wciąż jednak są one tylko środkiem do celu. Istnieją inne sposoby, którymi możesz pomóc go osiągnąć, zwłaszcza jeśli posiadasz odpowiednie kompetencje lub czas. A najlepiej czas, by rozwinąć kluczowe kompetencje! Szczególnie efektywna może być bezpośrednia praca nad najważniejszymi problemami – jak praca naukowa bądź wdrażanie praktycznych rozwiązań w życie. Szansę na zmiany przynosi również wolontariat bądź aktywizm polityczny, a także szerzenie wiedzy i świadomości na temat efektywnego altruizmu.
Więcej o nich przeczytasz w następnych artykułach z serii “efektywny altruizm w praktyce”.
- Kariera z impaktem. Jak zaplanować swoją ścieżkę zawodową?
- Kariera z impaktem: nauka i praca badawcza
W przygotowaniu są też kolejne artykuły z tej serii, które ukażą się już niebawem.